آب ژاول صنعتی یا وایتکس چیست

آب ژاول صنعتی یا وایتکس یک محلول است که درصدی از سدیم هیپوکلریت (NaOCl) را در آب حل کرده است. این محلول به عنوان یک ضدعفونی کننده موثر استفاده می شود و در موارد مختلف به عنوان یک ماده تمیز کننده و ضدعفونی کننده مورد استفاده قرار می گیرد.

هیپوکلریت سدیم، یک ترکیب کلردار است که به صورت مایعی زرد تا سبز رنگ در دماهای اتاق نگهداری می شود. این ترکیب به عنوان بهترین سفید کننده شناخته شده است و در صنعت به عنوان یک ماده شیمیایی کلیدی استفاده می شود.

وایتکس در بسیاری از صنایع، مانند صنایع خانگی، صنایع غذایی، صنایع پزشکی و بسیاری موارد دیگر به منظور ضدعفونی سطوح و ابزارها، جلوگیری از رشد میکروارگانیسم ها و تمیز کردن استفاده می شود. همچنین، در صنعت آب و فاضلاب و تصفیه آب نیز به منظور ایجاد آب شیرین و ضدعفونی کردن آب استفاده می شود.

نکته مهمی که در مورد استفاده از آب ژاول صنعتی باید در نظر گرفت، عدم مصرف آن به صورت آب نوشابه‌ای است. در صورتی که آب ژاول صنعتی به طور اتفاقی مصرف شود، باید فوراً تماس با پزشک برقرار کرده و اقدامات لازم را برای مانع شدن از آسیب به سلامت خود انجام دهید.

ویژگی و خواص آب ژاول

آب ژاول یا هیپوکلریت سدیم از مهمترین مواد شیمیایی استفاده شده در تمیز کردن و ضدعفونی کردن محیط‌های مختلف است. برخی از ویژگی‌ها و خواص این ترکیب عبارتند از:

1. فرمول شیمیایی: NaClO
2. شکل ظاهری: به صورت مایع آبکی بی رنگ یا کمی زرد در دمای اتاق ظاهر می‌شود.
3. بو: دارای بوی تند و زننده است و به عنوان یک ماده سفید کننده خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
4. حلالیت: با آب مخلوط شده و در این حالت به عنوان یک محلول کمرنگ آبکی در دسترس است.
5. سایر اسامی: به عنوان وایتکس، مایع سفید کننده یا هیپوکلرید سدیم نیز شناخته می‌شود.
6. سمیت: آب ژاول ماده‌ای سمی است و در صورت مصرف نادرست یا بی‌دقت توسط افراد آسیب‌های جدی به سلامتی را به وجود می‌آورد. بنابراین، لازم است با احتیاط و مطابق با دستورات استفاده شود.
7. چگالی: چگالی آب ژاول حدود ۱.۱۱ گرم بر مول می‌باشد.
8. دمای جوش: دمای جوش آب ژاول در حدود ۱۰۱ درجه سلسیوس (۲۱۴ درجه فارنهایت، ۳۷۴ کلوین) است.
9. دمای ذوب: دمای ذوب آب ژاول در حدود ۱۸ درجه سلسیوس (۶۴ درجه فارنهایت، ۲۹۱ کلوین) است.
10. انحلال‌پذیری: آب ژاول در دماهای پایین‌تر از ۲۹.۳ گرم در هر ۱۰۰ میلی‌لیتر آب قابل حل شدن است.
11. ترکیبات مرتبط: هیپوکلرو اسید یکی از ترکیبات مرتبط با آب ژاول است که در فرایند تولید آن نقش دارد.
12. دیگر کاتیون‌ها: علاوه بر سدیم، هیپوکلریت‌های لیتیم و کلسیم نیز به عنوان ترکیبات مشابه استفاده می‌شوند.

در کل، آب ژاول یک ماده شیمیایی قوی و با اثر ضدعفونی کننده بوده و برای تمیز کردن و ضدعفونی کردن سطوح و اشیاء مختلف استفاده می‌شود. اما با توجه به سمیت آن، لازم است در استفاده از آن به دقت و با رعایت دستورالعمل‌ها عمل شود.

فرآیند تولید

تولید آب ژاول با استفاده از روش تزریق گاز کلر در محلول سدیم هیدروکسید انجام می‌شود. در این روش، گاز کلر با محلول سدیم هیدروکسید باز‌تعامل می‌کند و وایتکس تولید می‌شود. وایتکس معمولا با مخلوطی از گاز کلر و سود سوزآور به دست می‌آید.

معادله واکنش بین گاز کلر (Cl2) و سدیم هیدروکسید (NaOH) به صورت زیر است:

Cl2 + NaOH → NaClO + NaCl + H2O

این واکنش باعث تشکیل نمک های سدیم هیپوکلریت (NaClO)، نمک سدیم کلروئید (NaCl) و آب (H2O) می‌شود. آب ژاول که از این واکنش تولید می‌شود، آبی با خاصیت ضدعفونی کننده بوده و قابل استفاده در صنایع مختلف مانند آب شستشو، پاک‌کننده‌ها و تمیزکننده‌ها، ضدعفونی کننده ها و غیره است.

در فرآیند تولید آب ژاول، گاز کلر باسبز است و در تماس با رطوبت به فلزات آسیب می‌رساند. به همین دلیل، تمامی مخازن و لوله‌های استفاده شده در این فرآیند باید از جنس PVC (پلی وینیل کلراید) باشند. PVC ماده‌ای است که خاصیت مقاومت در برابر تاثیرات شیمیایی و کورزیون را دارد و بنابراین مناسب برای استفاده در فرآیند تولید آب ژاول است.

نکات مهم در ذخیره سازی و نگهداری از آب ژاول

ذخیره سازی و نگهداری آب ژاول یک فرآیند حساس است و برای حفظ کیفیت و خواص این محلول، باید نکات مهمی را رعایت کرد. در ادامه به بررسی این نکات می‌پردازیم:

1. دمای مناسب جهت ذخیره سازی: برای حفظ کیفیت آب ژاول، دمای مناسب جهت ذخیره سازی آن باید در بازه 2-8 درجه سانتی‌گراد (50-70 درجه فارنهایت) باشد. این باعث جلوگیری از فساد و تخریب محلول می‌شود.

2. نور و حرارت: آب ژاول حساس به نور و حرارت است و در صورت تماس با این عوامل، خواص آن از بین می‌رود. بنابراین، باید این محلول را در مکانی به دور از نور و حرارت نگهداری کرد. بهتر است آن را در یک جای خنک و تاریک به دسترس نور مستقیم قرار ندهید.

3. تاریخ انقضا: آب ژاول دارای تاریخ انقضای 6 ماه تا یک سال است. از این جهت، در هنگام خرید و استفاده باید به تاریخ تولید و انقضا توجه کنید. پس از انقضا، این محلول سفیدکننده با سرعت 20 درصد تخریب می‌شود و در نهایت به نمک و آب تجزیه می‌شود. بنابراین، پس از انقضا، استفاده از آب ژاول توصیه نمی‌شود و بهتر است آن را دور بیندازید.

4. نگهداری در بسته‌بندی مناسب: برای حفظ کیفیت و خواص آب ژاول، باید آن را در بسته‌بندی مناسب نگهداری کنید. بسته‌بندی باید مناسب و ضد نور باشد تا از تماس محلول با نور جلوگیری شود. همچنین، حفظ درجه حرارت مناسب در بسته هم مهم است.

5. استفاده از مقدار مناسب: آب ژاول باید با دقت و در مقدار مناسب استفاده شود. استفاده بیش از حد می‌تواند به خشکی و تحریک پوست منجر شود. از طرفی، استفاده کمتر از مقدار مناسب نتیجه مطلوب را به همراه نخواهد داشت.

در نهایت، برای استفاده بهینه از آب ژاول و حفظ کیفیت آن، باید به توصیه‌های تولید کننده و دستورالعمل‌های موجود روی بسته‌بندی توجه کنید. همچنین، در صورت داشتن هر گونه شک و سوال، به پزشک یا متخصص مراجعه کنید.